Ontstaan van de aandelen beurs
Het ontstaan van aandelen is te danken aan een van de belangrijkste bedrijven uit de Nederlandse geschiedenis, te weten de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Deze VOC was in het begin van de zeventiende eeuw een van de grootste bedrijven ter wereld. Om het kapitaal nog even een extra boost te geven en het mogelijk te maken om nog verder uit te breiden werd besloten aandelen in het bedrijf uit te geven. Op deze manier konden mensen investeren in het bedrijf en daarmee ook profiteren van het wereldwijde succes van de VOC.
De VOC stond overigens ook aan de bakermat van nog een belangrijke uitvinding, die van het moderne bedrijf. De VOC was het eerste bedrijf dat werd omgetoverd in een naamloze vennootschap, wat een enorme verandering betekende in hoe er over bedrijven werd nagedacht. Dit overigens niet alleen maar in Nederland, maar ook tot ver buiten de landsgrenzen.
Het uitgeven van aandelen door de VOC was een succes. Een van de belangrijkste uit de geschiedenis van de Nederlandse beurs. Veel mensen bleken het wel te zien zitten om ook op deze manier bij het bedrijf betrokken te zijn. Het principe was eigenlijk heel eenvoudig. Als je in een nieuwe missie een aandeel VOC had gekocht, dan deelde je mee in de winst als deze succesvol was geweest. Was de missie uitgelopen op een flop, dan was je ook je geld kwijt. Het uitgeven van aandelen legde de VOC geen windeieren.
Bij de eerste emissie wist het bedrijf maar liefst 6,5 miljoen gulden binnen te halen! Dit was voor die tijd natuurlijk een ongekend bedrag, wat er voor zorgde dat de VOC snel nog groter kon groeien. Eigenaren van de eerste aandelen van de VOC profiteerden ook mee. De waarde van hun aandelen was namelijk binnen een paar jaar al verdubbeld.
Toch duurde het tot 1623 voordat er een tweede bedrijf aandelen besloot aandelen uit te gaan geven. We hebben het natuurlijk over de grootste concurrent van de VOC, de West-Indische compagnie. Ook dit bedrijf was door de jaren heen enorm gegroeid, maar wilde nog verder uitbreiden. Een aandelen uitgave leek hier de beste manier voor. Vandaar ook dat er nu twee bedrijven waren waar aandelen van gekocht konden worden.
Dit succes leidde er toe dat het nu sneller ging met bedrijven, maar ook overheden, die van deze nieuwe manier van kapitaal vergaren gebruik wilden gaan maken. Zo ontstond langzaam maar zeker een levendige beurshandel, die zijn oorsprong in Amsterdam had. Het duurde niet lang voordat er ook in Rotterdam een beurs werd geopend, maar deze behaalde nooit het succes van de beurs in onze hoofdstad.
Het succes van de beurs in Nederland
Aandelen verhandelen op de beurs was een groot succes. Het gemeentebestuur van Amsterdam zag dit ook in en profiteerde optimaal mee. Vandaar ook dat er werd besloten om de beurs extra te ondersteunen, zodat deze nog verder door kon groeien. Zo werd onder andere het afwikkelen van transacties een stuk eenvoudiger gemaakt, waarbij de beurshandelaren ook hun eigen gebouw kregen om hun werk te doen. Deze Beurs van Hendrick de Keyser is de geschiedenis ingegaan als één van de redenen dat de beurs van Amsterdam maar blijft groeien.
Van over de hele wereld komen mensen naar Nederland toe om ook actief te zijn op de beurs. Dit draagt er aan bij dat de Nederlandse bedrijven alleen maar groter en groter worden.
Nederland heeft op dat moment een zeer betrouwbaar imago. Ook in andere landen weten ze dat men in Nederland houdt van samenwerken en dat dit ook op financieel gebied gebeurt.
Zo is het bijvoorbeeld gemeengoed dat bij overstromingen er gezamenlijk wordt geïnvesteerd om herstelwerkzaamheden uit te kunnen voeren. In verband hiermee werd ook de allereerste rentegevende lening uitgekeerd. Dit was aan een van de Nederlandse waterbedrijven. Zo bleef de Republiek der Zeven Nederlanden maar innoveren, wat door het buitenland natuurlijk met argusogen in de gaten werd gehouden. Het zorgde ervoor dat er ook in andere landen stappen werden ondernomen om met aandelen aan de slag te gaan.
Heel de wereld aan de aandelen
Het duurt nog best wat jaartjes voordat er ook in andere Europese landen aandelenbeurzen worden opgestart. Het eerste land waar ook een beurs begint is Engeland. In Londen wordt in 1659 een eigen beurs begonnen. Een van de redenen is dat Engeland en Nederland op gespannen voet leven en dat men niet afhankelijk wil zijn van elkaar. Dat er ook in Duitsland een beurs wordt opgestart is dan indirect weer te danken aan Nederland.
In 1672 voert Nederland oorlog met Engeland en Frankrijk. Nederland weet de Duitse keizer Leopold over te halen om ons land te steunen, in ruil voor Nederlandse staatsobligaties. De keizer komt op deze manier ook te weten hoe het precies werkt met aandelen. Hij ziet dat als hij steun geeft aan Nederland, de aandelen ook meer waard zijn en dat als het minder goed gaat met ons land deze in waarde kelderen.
Ondertussen zijn er steeds meer landen die ook wel oren hebben naar de handel in aandelen. Nederland is dan nog steeds het middelpunt van de financiële wereld en er komen vanuit de hele wereld regeringen naar Nederland toe om te zien hoe dat nu precies werkt met die aandelen. Er wordt ook flink geïnvesteerd in aandelen op onze beurs in Amsterdam. Landen als Oostenrijk, Spanje, Zweden en Rusland investeren flink in aandelen en na afloop van de oorlog zijn zelfs Engeland en Frankrijk weer actief op onze beurs. Er komen zelfs enkele Engelse bedrijven met noteringen op de beurs te staan bij ons.
Nederland investeert ondertussen ook flink in buitenlandse bedrijven en regeringen. Hier worden op gegeven moment zelfs vragen over gesteld in het kabinet, dat zich er zorgen over maakt dat er zoveel kapitaal naar andere landen toegaat. In de achttiende eeuw zorgt dit er ook voor dat er in de geschiedenis van de beurs twee keer een grote beurscrisis is. De eerste zorgt in Europa voor veel ellende, maar men weet in Nederland redelijk buiten schot te blijven.
De tweede crisis, meer tegen het einde van de achttiende eeuw, zorgt wel ook in Nederland voor veel financiële problemen. Meerdere bedrijven in Amsterdam gaan failliet. Om dit tegen te gaan wordt er gekeken naar manieren om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Al snel wordt hier een oplossing voor gevonden, namelijk een beleggingsfonds. Ook dit is dus weer een Nederlandse uitvinding.
Terugloop
In de achttiende eeuw begint er het een en ander mis te lopen en raakt Nederland haar leidende positie kwijt. Zo is er om te beginnen al een grote klap als de VOC ten onder gaat. Het grootste Nederlandse bedrijf weet het hoofd door allerhande tegenslagen helaas niet boven water te houden. Dit heeft zijn weerslag op de beurs in Amsterdam. Steeds meer bedrijven halen hun notering van de beurs, wat er op gegeven moment zelfs toe leidt dat het beursgebouw wordt gesloten.
Nederland kampt met schulden, heeft te maken met een overstap van een republiek naar een koninkrijk en wordt zo langzaam maar zeker een steeds minder belangrijke speler op financieel gebied. Sterker nog, in 1840 staat Nederland op de rand van een faillissement. Het is nota bene de Amsterdamse beurs die ons land weet te redden. Door een herfinanciering van de schulden van ons land tegen een lagere rente weet Nederland het hoofd boven water te houden. Het is het einde van een vervelende periode voor ons land en het begin van een nieuwe periode van welvaart.
Een nieuw begin
In 1845 krijgt de Nederlandse aandelenhandel een nieuw gebouw in Amsterdam. Dit heet de Beurs van Zocher. Hier is het vooral duidelijk dat de effectenhandel grote stappen vooruit aan het maken is. Het duurt zelfs niet lang voordat dit de belangrijkste tak is. Effectenhandelaren verenigen zich in 1876 in een Vereniging voor de Effectenhandel, om zo hun eigen belangen zo goed mogelijk te kunnen behartigen.
De vereniging is hard nodig, aangezien er steeds meer fondsen op de markt beginnen te komen. Alles gaat op gegeven moment zo voorspoedig dat er gesproken wordt van een nieuwe Gouden Eeuw. In 1903 verhuist de beurs naar een nieuw gebouw, de Beurs van Berlage. Dit kenmerkende gebouw biedt ook onderdak aan een eigen vloer voor de effectenhandel, maar die wordt op gegeven moment zo groot dat er verhuisd wordt naar een gebouw dat helemaal voor de effectenhandel is bedoeld, Beursplein 5.
Hier komt op donderdag 24 oktober in 1929 een einde aan, met de beurskrach (of beurscrash) op Wall Street.
Dit is een dag waarvan niemand had gehoopt dat die ooit zou komen en die de geschiedenis van de beurs ingaat als zwarte donderdag. De koersen van de aandelen stortten finaal in nadat veel beleggers ze voor dumpprijzen te koop aanboden.
Ook in Nederland wordt deze klap keihard gevoeld. Het is niet de enige ellende. Hierna begint er namelijk een economische crisis van jewelste, gevolg door de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog. Er wordt zelfs even getwijfeld aan het nut van de beurs en of het nog wel nodig is om deze voort te laten bestaan.
Maar in 1955 komt er wederom een ommekeer. Een goed opgezet PR-offensief van de beurs zorgt in een hernieuwde interesse en voorzichtig optimisme. Dit wordt ondersteund door allerhande technische innovaties die het handelen in aandelen steeds makkelijker maken. Zo ontstaat onder andere in het nieuwe gebouw op het Rokin de zogenaamde beeldschermenhandel, waardoor er minder ruimte nodig is. Er wordt zelfs dusdanig geautomatiseerd dat het fysieke handelen op de beursvloer op gegeven moment niet meer nodig is. Alles gaat vanaf 2002 digitaal, waarbij het voor mensen steeds makkelijker wordt om ook hun geluk te beproeven als het op aandelen aankomt.
De beurs in Amsterdam is inmiddels opgegaan in Euronext, een samenwerkingsverband met een aantal grote Europese beurzen. Er is zelfs enkele jaren een verregaande samenwerking met de beurs van New York, maar die wordt na een korte periode weer afgebroken.
En zo staat de beurs waar hij momenteel is. Nederland is nog steeds een grote speler in de financiële wereld, al is de rol begrijpelijkerwijs niet meer zo immens als hij in het verleden wel is geweest. Feit is wel dat het handelen in aandelen populairder is dan ooit. Nederland heeft bij het ontstaan en de groei van aandelen een rol van onschatbare waarde gespeeld. Als de VOC niet ooit was begonnen met het uitgeven van aandelen, dan is maar de vraag of er ooit een aandelenmarkt zou zijn ontstaan. Nederland mag dan ook best trots zijn op de rol die ons land, in de geschiedenis van de aandelen beurs, op dit gebied heeft gespeeld.
Lees ook onderstaand boek.
